GAGAUZ DİLİ YOKOLMAKTAN NASIL KURTULUR

Bildiğiniz gibi Gagauzca Unesco tarafında kaybolmakta olan diller listesine alındı devlet işlerinde eğitimde özellikle şehir merkezlerinde tamamen Rus dili kullanılıyor  Gagauzca  muzik folklör ve festivallerde kullanılan bir dil dışına cıkamıyor  cocuklarda Gagauzca konuşma oranı maalesef cok duşük  Gagauzca okullardada zorunlu bir dil olmaktan cıktı .Gagauz dilinin yaşaması için neler yapılabilir  bu konuda önerileriniz varmı varsa nelerdir ?

Bu konuda Akademisyen Güllü KARANFİL ile  görüşmemizde kendisinin bana ilettiği genel olarak katıldığım fikir ve önerileri paylaşmak isterim.
 
       Gökoğuz Türklerinin yoğun yaşadığı köylerde ilkokulda Gökoğuz Türkçesi zorunlu olarak okutulmaktadır.
Öncelikle Gagauz grameri yeniden düzenlenerek kullanılmalıdır. Gagavuzca grameri Rusçanın etksinde kalmıştır.
Gagauz Türkçesinde yazılmış olan kitaplar çocuklar için zor gelmektedir. Çünkü kitaplar, çocukların ana dili artık Gagauz Türkçesi değil. Ailede Rus dili kullanıldığı için, daha önce yazılan kitaplar Rusdilli çocuklara ağır gelmektedir.  Gagavuzca konuşan çocukların sayısı azdır ve bir çok çocuğun ana dili Rusçadır. Slav dilleri rahat ve kolay geldiğinden aileler Gökoğuz olsalar bile çocuklarını Bulgar diline yönlendirmektedir. 
             Küçük çocuklar için hazırlanan ders kitapları, revize edilmelidir. Rusça düşünülerek kurulan cümleler değil de Gagauz diline uygun cümleler kullanılmalıdır. Kitaplar, resimli,  renkli ,  cümleler kısa ve anlaşılır olmalıdır.
               Kreşlerde görev yapacak, müdürler ve öğretmenler Gagauz diline önem verenler arasında seçilmelidir. Ayrıca Gagauz diline yönelik çalışmalar yapan Devlete bağlı olmayan derneklerden yardım alınmalıdır.
              Medyada Gagavuzca sunulan programlar arttırılmalı, dilin kalitesi üzerine çalışmalar olmalı. Gagavuzcanın, yaygınlaştırılması geliştirilerek  çalışanlara ilave maaş ödenmelidir.
 
            Tüm kurumlarda amirler kendi çalışanlarıyla Gagavuzca konuşulmasının etkili olacağını düşünülmektedir. Gagauz dilinin konuşulduğu ve dilin geleceğinin olduğu gösterilmeli ve hissettirilmelidir.
Moldova’da Büyükelçi olduğum dönemde yaptığım girişimler çerçevesinde Komrat Devlet Üniversitesi bünyesinde  2 yıl önce Türk Dili ve Edebiyatı bölümü açıldı . Bu bölümde Türkiye’den gelen  ve Moldovalı Türkologlar tarafından eğitim verilmektedir. Türkçeye İlginin olduğu görülmektedir. Bunun giderek artacağına inanıyoruz.
Komrat’ta Yunus Emre Enstitüsü Türkçe kurslar vermektedir.
Güllü Hanımın ifadesine göre  Türkçeye yoğun bir ilgi var. Bu çok sevindirici bir haldir. Türkçe dersine katılmak için Valkaneş ve Çadır şehirlerinde bile gelenlerİn  olduğu anlaşılıyor .
 Türkçe eğitimi online şeklinde verilirse katılanların sayısı  çok artacaktır. Türkçeye küçükler de ilgi duymaktadır. Türkçe kursları  sayesinde Gökoğuz Türkçesi  -ana dil  de kolay öğrenilmektedir .
Kursiyerler için teşvik edecek geziler düzenlemek Türkçeye ve Gökoğuz Türkçesine ilgi ve sevgiyi  artıracaktır.
Bu önerilere katılıyorum ve hayata geçirilmesi halinde faydalı olacağına inanıyorum .
Akademisyen Güllü Hanımın tespit ve ifadelerine göre  Moldova’da yaşayan Bulgarlar, Bulgar vatandaşlığı alabiliyor ve Moldova’da yaşamaya devam edebiliyorlar. Bulgaristan pasaportları var ve Bulgaristan onlara sahip çıkıyor.  Gökoğuz Türklerine ise Türkiye’den başka sahip çıkan bir ülke yok. Türkiye’yi bir Ağabey  gibi görmektedir. Gagauz Türklerine Türk  vatandaşlığı verilmesinin  ve oturum ve çalışma izinleriyle ilgili kolaylık sağlanmasının Gökoğuz Türklerinin dillerini korumalarına ve Türkiye ile bağlarının güçlenmesine önemli katkıları olacağı değerlendirilmektedir .
Sonuç olarak Moldova  ve Gökoğuz Özerk Yeri Yönetimleriyle belirli bir program çerçevesinde Türkiye tarafından yapılacak  çalışmaların Gagauz Türkçesinin yeniden canlanmasını sağlayacağına inanılmaktadır.

              Ayrıca Moldova’da Büyükelçi olduğum dönemde Başbakan Sayın BinaliYıldırım’ın  5- 6 mayıs 2017 tarihinde Moldova’ı ziyareti sırasında Komrat üniversitesi bünyesinde Türk Dil ve Edebiyatı bölümünün açılmasına dair anlaşma imzalandı. Bu anlaşmanın imzalanmasını sağlamış olmaktan büyük gurur ve mutluluk duyuyorum. Geçen yıl Komrat Üniversitesi bünyesinde Türkoloji  bölümü açıldı. Bu bölümün Gökoğuz Türkçesinin konuşulmasını teşvik edeceğine ve Gökoğuz Türkçesinin canlanmasına katkıda bulunacağına inanıyorum.